เครื่องจักรสานย่านลิเภา

วัสดุอุปกรณ์ในการจักสานย่านลิเภา

1. ย่านลิเภา

2. หวาย

3. ไม้ไผ่

4. ไม้เนื้ออ่อน

5. น้ำมันเคลือบเงา

6. ผ้าบุ

7. เครื่องถม

8. มีด

9. เหล็กแหลม

10. แผ่นโลหะเจาะรู

11. กาว

12. ปลอกนิ้วมือ

วิธีการจักสานย่านลิเภา

การที่จะเอาย่านลิเภาไปสานเป็นภาชนะเครื่องต่างๆ ในขั้นตอนแรกนั้นจะต้องเลือกย่านลิเภาที่มีความเจริญเติบโตและมีขนาดยาวพอสมควร วิธีเลือกย่านลิเภาว่าเป็นต้นแก่หรือไมนั้นต้องดูที่เปลือกของลำต้นข้างใน ถ้าหากเปลือกของลำต้นข้างในเป็นสีน้ำตาลแก้หรือเหลืองทอง แล้วถือว่าใช้ได้ เมื่อเลือกย่านลิเภาแล้วแล้วก็มาตัดใบทิ้ง แล้วลอกเปลือกเอาไส้ใน ที่มีลักษณะเป็นสีเขียวอมเหลือง และเปราะมากออกให้หมด เวลาปอกต้องคอยระวังตรงข้อหรือตา เพราะหากไม่ระวังหรือขาดความชำนาญย่านลิเภาจะขาดออกจากกันได้ง่าย การลอกเปลือกนี้จะต้องทำในขณะย่านลิเภายังสดอยู่ เพราะถ้าแห้งแล้วจะลอกยากเมื่อปอกเปลือกเสร็จแล้วก็นำไปแขวนไว้ในที่ร่ม การปอกเปลือกย่านลิเภาได้เป็นเส้นๆที่มีลักษณะเท่ากันขึ้นอยู่กับความต้องการว่าจะใช้เส้นเล็กหรือเส้นใหญ่ จากนั้นนำเส้นย่านลิเภาไปขูดเกลาให้สะอาดเรียบร้อยอีกครั้งหนึ่ง เครื่องขูดเกลาเส้นย่านลิเภาฝากระป๋องนมข้นหรือแป้นสังกะสีเจาะรู้ให้มีขนาดต่างๆกันตามความต้องการ แล้วนำเส้นย่านลิเภาสอดเข้าไปในรูขูดเกลาทั้งด้านนอกและด้านในของเปลือกให้ข้นและอ่อนนุ่มเหมาะสำหรับการจักสาน อันเป็นการสิ้นกระบวนการเตรียมย่านลิเภา

ขั้นตอนการจักสานย่านลิเภาเป็นขั้นตอนที่ต้องใช้ ความประณีต ความชำนาญ จึงจำเป็นต้องใช้เวลา สำหรับผลิตภัณฑ์ย่านลิเภาทึบนั้นจะใช้หวายเป็นโครงภายใน โดยการพันย่านลิเภาเข้ากับหวายทีละเส้นอย่างพิถีพิถัน ดัดหวายให้ได้รูปทรงและสานต่อไปทีละชิ้นๆตามรูปทรงที่ออกไว้โดยย่านลิเภาหนึ่งเส้นจะมีสองหน้าคือ สีน้ำตาลกับสีเขียวอมเหลืองนวล การสร้างลวดลายของผลิตภัณฑ์จึงใช้กลับด้านของย่านลิเภาเพื่อให้ลวดลาย ลวดลายที่นิยมก็คือ ลายไทยแบบต่างๆในขั้นตอนของการจักสานนี้นอกจะต้องใช้ความละเอียดอ่อน พิถีพิถันและเวลาแล้ว ยังจำเป็นต้องใช้ความชำนาญและความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบรูปทรงและลวดลายต่างๆอีกด้วย

เมื่อเสร็จสิ้นขั้นตอน จะมีการเพิ่มความสวยงามและความอดทนของชิ้นงานด้วยการทาน้ำมันเคลือบลงบนชิ้นงาน หลังจากนั้นจะเป็นขั้นตอนของการตกแต่งชิ้นงานด้วยเครื่องถมโดยช่างถมมืออาชีพ สำหรับเครื่องถมนั้นถือว่าเป็นเอกลักษณ์ของชาวนครศรีธรรมราชอีกอย่างหนึ่งเครื่องมีหลายชนิดได้แก่ ถมทอง ถมเงินและถมทองเหลืองการตกแต่งด้วยเครื่องถมนั้นเป็นขั้นตอนสุดท้ายในการผลิตชิ้นงาน พร้อมออกจำหน่าย